MR raporunuzda “empty sella” yazdığını gördüyseniz, ama size bunun korkulacak bir şey olmayan önemsiz bir durum olduğu söylendiyse; siz yine de bu satırları okuyun…
Empty Sella Mevcuttur ne Demek?
Empty Sella yani Boş Sella, beynin tabanındaki hipofiz bezini çevreleyen ve koruyan kemiksi bir yapı olan sella turcica’yı ilgilendiren bir hastalıktır. Sella turcica, hipofiz bezinin bulunduğu kafatası tabanındaki kemikte (sfenoid kemik) bulunan eyer şeklindeki bir çöküntüdür. Normalde sella turcica’nın içinde hipofiz bezi bulunur. Empy sella durumunda ise sella turcica’nın içi kısmen veya tamamen boştur, yani beyin omurilik sıvısı (BOS) ile doludur.
Hipofiz, birkaç çok önemli hormonu salgılayan, depolayan ve bunları vücudun ihtiyaç duyduğu şekilde kan dolaşımına bırakan; beynin alt kısmında, kafatasının tabanına yakın bir yerde bulunan küçük bir bezdir. Bu hormonlar birçok farklı vücut işlevini düzenler. Empty sella durumunda ise hipofiz bezi küçülmüştür.
Empty Sella Nedir, Belirtileri Nelerdir?
Bu durum sıklıkla hipofiz bozuklukları için yapılan radyolojik görüntüleme testleri, özellikle de MR sırasında tesadüfen ve nüfusun yaklaşık yüzde 25’inde görülür. Boş sella durumunda, sella turcica ya kısmen beyin omurilik sıvısı ile doludur ve sella tabanında yatan çok küçük bir hipofiz bezi vardır (parsiyel empty sella) ya da görülebilir bir hipofiz bezi olmaksızın tamamen beyin omurilik sıvısı ile doludur (tamamen boş sella).
Boş sella sendromu, erkeklerden yaklaşık dört kat daha fazla kadını etkiler. Vakaların çoğu, obez yani şişman ve yüksek tansiyonu (hipertansiyon) olan orta yaşlı kadınlarda görülür. Böyle bir bireyde hiçbir bulgu olmayabilir veya hipofiz işlevinin kısmi veya tam kaybından (baş ağrıları, düşük cinsel dürtü ve iktidarsızlık dahil) kaynaklanan bulgular olabilir.
Parsiyel Empty Sella Bulguları Nelerdir?
İki tür empty sella vardır: birincil ve ikincil. Birincil empty sella durumu olan bireylerde bu duruma yol açan herhangi bir hastalık söz konusu değildir. Bu kişiler testislerin ve yumurtalıkların normal işlevine müdahale edebilen yüksek prolaktin hormonu seviyelerine sahip olabilir. Birincil empty sella en çok yetişkinlerde ve kadınlarda görülür ve sıklıkla obezite ve yüksek tansiyon ile ilişkilidir. Yüksek tansiyon şiddetliyse baş ağrısına da neden olabilir.
İkincil empty sella ise başka bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar. Böyle bireyler bazen adet dönemlerinin kesilmesi, kısırlık, yorgunluk ve stres ile enfeksiyona karşı toleranssızlık gibi hipofiz işlevlerinin kaybını gösteren bulgulara sahip olabilir. Çocuklarda ise ikincil empty sella, erken ergenlik başlangıcı ve büyüme hormonu eksikliği ile ilişkili olabilir.
Bazı araştırmacılar, erkeklerde kadınlara kıyasla daha yüksek olsa da, boş sella sendromlu bireylerin sadece yüzde birinden daha azının sonuçta hastalıkla ilişkili bazı bulgular geliştirdiğini tahmin etmektedir.
Parsiyel Empty Sella Neden Olur?
Birincil parsiyel empty sella, hipofiz bezi ile beyin arasındaki zardaki küçük bir yapısal kusurun; omurilik sıvısının (BOS) sella turcica’yı kısmen veya tamamen doldurmasına izin verdiği zaman meydana gelir. Bu durum, hipofiz bezinin sella turcica boşluğunun iç duvarları boyunca düzleşmesine; yani adeta ezilmesine neden olur.
Diğer bazı ikincil parsiyel empty sella durumlarda ise hipofiz bezi normalden daha küçük olabilir, bu psödotümör serebri (kafatası içindeki yüksek basıncın neden olduğu bir hastalık) adı verilen bir duruma bağlı olabilir. Nadir durumlarda, bu yüksek sıvı basıncı; beyin omurilik sıvısının (BOS) burundan akması ile de sonuçlanabilir. İkincil empty sella; bir yaralanma, ameliyat veya radyasyon tedavisinden sonra hipofiz bezinin boşluk içinde küçülmesi sonucudur.
Yazıların devamı için aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz!